3 cơ hội vàng trong quá trình phát triển quan trọng mà cha mẹ nên tận dụng để giúp trẻ trở nên thông minh hơn. Mặc dù trí thông minh có phần liên quan đến yếu tố di truyền, nhưng sự nuôi dưỡng từ cha mẹ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát triển trí tuệ của trẻ.
Theo nghiên cứu của Đại học Harvard, não bộ của trẻ trải qua 3 giai đoạn phát triển “vàng,” trong đó trẻ có khả năng tiếp thu và phát triển tốt nhất. Để giúp trẻ phát huy tối đa tiềm năng trí tuệ, cha mẹ cần tập trung vào các hoạt động và phương pháp giáo dục phù hợp trong những giai đoạn quan trọng này. Vậy cha mẹ nên làm gì để hỗ trợ sự phát triển trí não của trẻ trong những thời kỳ này?
Trên thực tế, ngay từ lúc mới chào đời, trẻ đã bắt đầu nhận thức và não bộ phát triển rất nhanh. Richard Weissbourd, một nhà khoa học hành vi trẻ em tại Đại học Harvard, đã chỉ ra rằng não bộ của trẻ trải qua 3 giai đoạn phát triển “vàng.” Ngay từ khi sinh ra, trẻ đã bước vào giai đoạn phát triển đỉnh cao đầu tiên, tạo nền tảng quan trọng cho các giai đoạn phát triển tiếp theo.
Cùng Tìm Hiểu về 3 Cơ Hội Vàng Để Nâng Cao Trí Tuệ của Trẻ
Cơ hội vàng thứ nhất: 0-3 tuổi
Giáo sư Weissbourd nhấn mạnh rằng chỉ số IQ của một người có mối liên hệ chặt chẽ với “tần suất kết nối giữa các tế bào thần kinh trong não.” Những kết nối này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển trí tuệ, ảnh hưởng đến khả năng học tập và tư duy của trẻ.
Nói cách khác, số lượng kết nối càng nhiều, trẻ càng thông minh. Khi trẻ sơ sinh ra đời, não bộ của bé nặng khoảng 390 gram, và đó là lúc các tế bào thần kinh trong não bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Trong vòng một năm đầu đời, các chức năng khác nhau của não bộ như ngôn ngữ, thính giác, thị giác, và nhận thức có thể phát triển nhanh chóng và đạt đến đỉnh cao, tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển trí tuệ sau này.
Đến khi trẻ 3 tuổi, trọng lượng não bộ có thể tăng lên khoảng 1.000 gram, và quá trình phát triển của não bộ đã hoàn thành khoảng 85%. Đây là giai đoạn cực kỳ quan trọng, bởi nếu cha mẹ biết cách tận dụng giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi để hỗ trợ phát triển trí não cho trẻ, điều này sẽ có tác động to lớn đến sự phát triển não bộ của trẻ trong tương lai.
Lời khuyên của chuyên gia cho giai đoạn vàng (0-3 tuổi):
Trong giai đoạn này, não bộ của trẻ chủ yếu thực hiện 3 chức năng quan trọng: hấp thụ những điều mới, lặp lại việc học và ghi nhớ thông tin. Đặc biệt, trí nhớ của trẻ trong thời kỳ này vô cùng mạnh mẽ, cao gấp 3 lần so với người lớn, và khả năng bắt chước của trẻ cũng rất đáng kinh ngạc. Những yếu tố này giúp trẻ học hỏi và phát triển kỹ năng một cách nhanh chóng, tạo nền tảng vững chắc cho các giai đoạn phát triển sau này.
Vì vậy, các chuyên gia khuyến nghị rằng người lớn cần luôn chú ý đến lời nói và hành động của mình, vì trẻ có xu hướng học theo những gì chúng quan sát được. Đồng thời, việc kịp thời sửa chữa những hành vi sai của trẻ là rất quan trọng để định hình hành vi đúng đắn. Ngoài ra, khuyến khích trẻ chủ động và dũng cảm khám phá thế giới xung quanh cũng là cách tốt để nuôi dưỡng tính độc lập và sự tự tin cho trẻ trong tương lai.
Cơ hội vàng thứ 2: 5-7 tuổi
Khi trẻ bước vào giai đoạn từ 5 đến 7 tuổi, tính cách của trẻ bắt đầu trở nên rõ ràng hơn, và sự phát triển của não bộ cũng chuyển sang giai đoạn tương tác mạnh mẽ với môi trường. Điều này có nghĩa là các khớp thần kinh thường xuyên được sử dụng sẽ tăng gấp đôi, củng cố sự phát triển trí tuệ và khả năng học hỏi. Ngược lại, những khớp thần kinh ít được sử dụng sẽ dần thoái hóa và thậm chí có thể bị đứt gãy, ảnh hưởng đến các kỹ năng và khả năng học tập của trẻ.
Để ngăn chặn việc này, cha mẹ có thể cung cấp cho trẻ nhiều kích thích đa dạng, bao gồm kích thích thị giác, xúc giác và vận động. Bên cạnh đó, việc rèn luyện khả năng tư duy của trẻ thông qua các hoạt động như trò chơi trí tuệ, giải quyết vấn đề và khám phá thế giới xung quanh sẽ giúp các khớp thần kinh phát triển mạnh mẽ hơn, tạo ra nhiều kết nối thần kinh mới. Những kết nối này không chỉ tăng cường khả năng học hỏi mà còn góp phần nâng cao trí thông minh của trẻ.
Lời khuyên của chuyên gia cho giai đoạn vàng (5-7 tuổi):
Cha mẹ có thể đưa trẻ ra ngoài chơi nhiều hơn, chẳng hạn như đến công viên, sở thú, hoặc tham gia các buổi hòa nhạc và xem kịch thiếu nhi. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ làm quen với nhiều điều mới mẻ mà còn tạo cơ hội để trẻ học cách giao tiếp và tương tác thông qua tiếp xúc với mọi người. Việc này giúp kích thích sự phát triển trí não và khả năng xã hội của trẻ, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện trong tương lai.
Ngoài ra, trẻ ở độ tuổi này rất thích chơi xếp hình. Cha mẹ có thể cùng con tham gia vào các trò chơi xếp hình hoặc các loại đồ chơi khác giúp phát triển tư duy để rèn luyện khả năng giải quyết vấn đề của trẻ.
Cần lưu ý rằng, mặc dù trẻ 5-7 tuổi học rất nhanh, nhưng khả năng phân biệt đúng sai của trẻ vẫn còn hạn chế. Do đó, cha mẹ nên sửa lỗi của con một cách thích hợp, tránh la mắng hoặc trách mắng để không ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển tâm lý của trẻ.
Cơ hội vàng lần thứ 3: 8-10 tuổi
Giáo sư Weissbourd cho biết rằng thị giác, thính giác, ngôn ngữ và nhận thức của trẻ sẽ ngừng phát triển sau 12 tuổi. Vì vậy, cha mẹ cần tận dụng thời gian từ 8 đến 10 tuổi để nâng cao trí tuệ của trẻ, khi các khả năng này còn đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ.
Tuy nhiên, ở giai đoạn này, trẻ có thể ít tò mò về thế giới xung quanh, cảm thấy việc học tập trở nên nhàm chán, và thậm chí trở nên nổi loạn và cứng đầu, không muốn tuân theo yêu cầu hoặc chỉ dẫn của cha mẹ.
Hơn nữa, từ 8 đến 10 tuổi là thời điểm quan trọng trong việc hình thành tính cách của trẻ. Vì vậy, cả sự phát triển não bộ lẫn sự hình thành tính cách đều cần sự chăm sóc và quan tâm đặc biệt từ phía cha mẹ.
Lời khuyên của chuyên gia cho giai đoạn vàng (8-10 tuổi):
Mặc dù trẻ có thể có ít hứng thú với việc học trong một số giai đoạn phát triển, cha mẹ không nên xem nhẹ tầm quan trọng của việc này. Việc duy trì sự cân bằng giữa học tập và vui chơi là rất cần thiết, và cha mẹ nên nỗ lực để tạo ra một môi trường học tập vừa thú vị vừa không gây áp lực. Thay vì can thiệp hoặc kiểm soát quá mức, cha mẹ nên khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động học tập một cách tự nhiên và thoải mái. Điều này sẽ giúp trẻ dễ dàng chấp nhận việc học và tiếp thu kiến thức một cách liên tục và hiệu quả.
Ngoài ra, ở giai đoạn này, trẻ có nhu cầu rất lớn về việc thể hiện bản thân và mong muốn được lắng nghe. Vì vậy, cha mẹ cần dành nhiều thời gian để gần gũi và tương tác với trẻ. Mối quan hệ cha mẹ – con cái tốt đẹp và gắn bó sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc học tập và phát triển trí tuệ của trẻ.
Một ví dụ cụ thể về cách mối quan hệ gia đình có thể được củng cố là việc sử dụng ứng dụng Superfamily của HTECOM. Ứng dụng này không chỉ giúp cha mẹ và trẻ tương tác và học hỏi cùng nhau, mà còn tạo ra một môi trường học tập thú vị và hiệu quả. Thông qua việc cùng tham gia vào các hoạt động giáo dục và trò chơi trên ứng dụng, cha mẹ có thể hỗ trợ trẻ trong việc tiếp thu kiến thức, đồng thời tăng cường sự kết nối và hiểu biết lẫn nhau. Khi cha mẹ và trẻ cùng nhau sử dụng những công cụ học tập như vậy, trẻ sẽ cảm thấy được sự quan tâm và hỗ trợ, điều này giúp nâng cao động lực học tập và phát triển trí tuệ của trẻ một cách tích cực.